Το σπήλαιο της Κρυονερίδας βρίσκεται στη χαράδρα Λαγγός, νοτιοδυτικά από το χωριό Βαφές, σε υψόμετρο 230μ.. Το σπήλαιο δεν έχει ιδιαίτερη σπηλαιολογική αξία, αλλά έχει τεράστια ιστορική σημασία, καθώς εδώ βρήκαν τραγικό θάνατο οι κάτοικοι του χωριού Βαφές το 1821. Μάλιστα προς τιμήν του ιστορικού αυτού σπηλαίου, πήρε το όνομά της η ευρύτερη περιοχή της Κρυονερίδας και ο (πρώην) δήμος Κρυονερίδας.
Εδώ τον Αύγουστο του 1821, 130 άμαχοι κάτοικοι του Βαφέ βρήκαν καταφύγιο από τους Οθωμανούς που τους κυνηγούσαν. Λέγεται ότι, όταν κάποια στιγμή κάποιοι Οθωμανοί πλησίασαν κοντά, ακούστηκε από το σπήλαιο το κλάμα ενός μωρού. Έτσι οι Οθωμανοί αντιλήφθηκαν που βρίσκονταν και προσπάθησαν να μπουν. Όμως, η σπηλιά έχει στενή είσοδο και μόνον ένας άντρας χωρά να μπει τη φορά και αυτός έρποντας. Έτσι, οι πρώτοι Τούρκοι σκοτώθηκαν από τα γυναικόπαιδα, που λυσσαλέα και χωρίς όπλα σκότωναν τους εισβολείς. Μην έχοντας άλλη επιλογή, οι Οθωμανοί εξόντωσαν με τον ίδιο τρόπο που εξολόθρευσαν τους χριστιανούς στο σπήλαιο του Μελιδονίου. Μάζεψαν δηλαδή κλαδιά και ξύλα στην είσοδο του σπηλαίου, άναψαν φωτιά και οι πολιορκούμενοι πέθαναν από ασφυξία, ενώ μόνον εφτά από αυτούς επέζησαν. Στην είσοδο του σπηλαίου υπάρχει ένα εικονοστάσι και η μνήμη των νεκρών τιμάται κάθε Αύγουστο στις 22 του μήνα, με επιμνημόσυνη δέηση.
Σχεδόν απέναντι από την Κρυονερίδα, μέσα σε μια εσοχή ενός βράχου υπάρχει το πολύ παλιό εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη. Λέγεται ότι κάποτε ένας ο Τούρκος είδε την εικόνα του Αγίου και θέλησε να την βεβηλώσει. Έβγαλε το γιαταγάνι του και την τρύπησε. Όμως λίγα λεπτά αργότερα κείτονταν νεκρός όταν γλίστρησε κι έπεσε από την οροφή της εκκλησίας.
